W dzisiejszym artykule zagłębimy się w fascynujący świat Umowa warszawska 1920. Od jego początków po wpływ na dzisiejsze społeczeństwo – zbadamy każdy aspekt związany z Umowa warszawska 1920, aby zrozumieć jego znaczenie w różnych kontekstach. Na przestrzeni dziejów Umowa warszawska 1920 odgrywał fundamentalną rolę w życiu ludzi, wpływając na ich decyzje, przekonania i interakcje. Poprzez wyczerpującą analizę będziemy starali się rozwikłać tajemnice otaczające Umowa warszawska 1920 i odkryć jego prawdziwe znaczenie we współczesnym świecie.
Od lewej: gen. Antoni Listowski, Symon Petlura, płk. Wołodymyr Salski, płk. Marko Bezruczko, oficerowie ukraińscy i polscy – wyprawa kijowska, kwiecień 1920 roku | |||
Data |
21 kwietnia 1920 | ||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Wynik |
zawarcie sojuszu polsko-ukraińskiego przeciwko bolszewikom | ||
Przyczyna | |||
Strony traktatu | |||
| |||
Przywódcy | |||
|
Umowa warszawska (ukr. Варшавський договір) – tajna umowa międzynarodowa między Rzeczpospolitą Polską (II RP) a Ukraińską Republiką Ludową (URL) zawarta 21 kwietnia 1920 roku w Warszawie, w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Rząd polski uznał w niej istnienie URL i zrezygnował z roszczeń do ziem sięgających granicy wschodniej Rzeczypospolitej Obojga Narodów z 1772 roku. Rząd URL uznał granicę polsko-ukraińską na Zbruczu i przecinającą Wołyń na wschód od Zdołbunowa (pozostawiając Równe i Krzemieniec po stronie polskiej) i dalej na północ do linii Prypeci. Oznaczało to zrzeczenie się przez Ukrainę terenów leżących na zachód od określonej w umowie linii granicznej. Oba kraje zobowiązały się do niezawierania umów międzynarodowych skierowanych przeciw sobie oraz gwarantowały prawa ukraińskiej ludności w Polsce i polskiej na Ukrainie. Ze strony polskiej umowę podpisał wiceminister spraw zagranicznych Jan Dąbski, ze strony ukraińskiej kierownik ministerstwa spraw zagranicznych, przewodniczący delegacji URL na rozmowy z Polską toczone od jesieni 1919 roku, Andrij Liwycki.
Częścią składową umowy była konwencja wojskowa z 24 kwietnia 1920 roku , podpisana przez ukraińskiego generała Wołodymyra Sinklera i najbliższego współpracownika Józefa Piłsudskiego, Walerego Sławka oraz Wacława Jędrzejewicza (działających jako pełnomocnicy Naczelnego Wodza), która rozpoczynała współpracę militarną obu krajów przeciw bolszewickim wojskom na terytorium Ukrainy. Umowa z 21 kwietnia obowiązywała od chwili podpisania (art. 9), umowa z 24 kwietnia nabierała siły równocześnie z pierwszą (art. 1). Obie umowy były tajne, z wyjątkiem opublikowanego w Monitorze Polskim aktu uznania państwowego Ukraińskiej Republiki Ludowej i Dyrektoriatu Symona Petlury jako rządu Ukrainy.
Obie sporządzono w języku polskim i ukraińskim z zastrzeżeniem, że w razie wątpliwości tekst polski uważany będzie za autentyczny. Bezpośrednim skutkiem podpisania umowy była rozpoczęta cztery dni później wyprawa kijowska.
12 października 1920 roku w Rydze polska delegacja podpisała zawieszenie broni w wojnie polsko-bolszewickiej, uznając jako stronę nie tylko RFSRR, ale i USRR, co oznaczało wycofanie uznania dyplomatycznego Ukraińskiej Republiki Ludowej. Traktat ryski, zawarty ostatecznie 18 marca 1921 r. potwierdzał uznanie USRR jako „państwa ukraińskiego”, tym samym milcząco anulował postanowienia umowy warszawskiej.
Udział żołnierzy ukraińskich w wojnie polsko-bolszewickiej upamiętniany jest m.in. w trakcie harcerskiej akcji Płomień Braterstwa przy mogiłach wojsk URL znajdujących się na terenie współczesnej Polski.
W 2022 roku, w przeddzień Święta Wojska Polskiego, hołd żołnierzom ukraińskim spoczywającym na prawosławnym cmentarzu na warszawskiej Woli oddał prezydent Andrzej Duda w obecności ambasadora Ukrainy Wasyla Zwarycza i prawosławnego ordynariusza wojskowego abp Jerzego.
Sojuszowi polsko-ukraińskiemu poświęcono film dokumentalny Trudne braterstwo (1998). Do tego zagadnienia odnosi się także powstały w 2019 roku film Tajna operacja (reż. Walerij Szałyga).